Uzasadnienie projektu

Członkostwo Polski w strefie Schengen oraz wcześniejsze przystąpienie do Unii Europejskiej oraz  Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem tzw. Konwencji Waszyngtońskiej CITES z roku 1973, nakłada na nasze Państwo obowiązek prowadzenia zintensyfikowanych działań profilaktycznych i operacyjno-procesowych w zakresie wdrażania i egzekwowania międzynarodowych i unijnych aktów prawnych dotyczących zwalczania nielegalnego międzynarodowego handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. Ma to na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa wszystkich Państw Członkowskich Unii Europejskiej przed zagrożeniami ze strony niepożądanych na terytorium Unii Europejskiej osób i towarów, jako że po wejściu do strefy Schengen, jej przekroczenie umożliwia podróż bez dalszych kontroli granicznych przez wszystkie kraje strefy Schengen. Polska zajmuje wysokie miejsce w statystykach nielegalnego handlu gatunkami zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem. Nasza wschodnia granica jest jedna z najdłuższych granic Unii Europejskiej i pierwszą na drodze nielegalnego przemytu zwierząt ze wschodu do państw UE.  Precyzując zadania i działania ukierunkowane na zabezpieczenie granicy Schengen, w rządowych dokumentach i programach strategicznych najczęściej zwraca się uwagę na takie kwestie jak: zapobieganie przemieszczania bez zezwolenia środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych, kontrola obrotu towarowego z krajami trzecimi oraz obrotu wyrobami akcyzowymi, jak również zwalczanie przestępczości w tym zakresie, zwalczanie nielegalnej migracji, zwalczanie terroryzmu i przestępczości transgranicznej (w tym handlu ludźmi), itp. Rzadziej zwraca się uwagę na zagadnienie zapobiegania nielegalnemu handlowi gatunkami dzikich zwierząt, zwłaszcza gatunków zagrożonych wyginięciem. Nielegalny handel stanowi zagrożenie dla występowania w warunkach naturalnych wielu gatunków zwierząt. Bank Światowy szacuje, że wartość międzynarodowego nielegalnego handlu zagrożonymi gatunkami wynosi od 10 do 15 mld USD (źródło informacji: http://wwf.pl). W efekcie tego procederu wiele zwierząt jest dzisiaj na krawędzi wymarcia. Międzynarodowa Konwencja Waszyngtońska (CITES) i prawo unijne wymagają od nas zapewnienia im właściwych warunków przetrzymywania. Ponieważ dla przemytników zwierzęta to towar jak każdy inny, warunki w jakich są transportowane, w wielu wypadkach, są tragiczne. Zwierzęta są towarem, którego w przypadku nielegalnego wprowadzenia do strefy Schengen, nie da się umieścić w magazynie czy też zniszczyć; uśpienie także nie jest rozwiązaniem, a w przypadku zwierząt chronionych jest wręcz niemożliwe. Tak jak dla osób, które nielegalnie znalazły się w obszarze Unii Europejskiej konieczne jest posiadanie infrastruktury migracyjno-azylowej, tak w przypadku zwierząt niezbędne jest zapewnienie im właściwej opieki i warunków kwarantannowania i przetrzymywania. Tymczasem dochodzi do sytuacji, że izby celne muszą w swoich placówkach utrzymywać przejęte okazy, nie mając do tego odpowiednich warunków. Nie ma w Polsce ani jednego ośrodka zajmującego się skonfiskowanymi zwierzętami. Najczęściej trafiają one do ogrodów zoologicznych, a należy pamiętać, że to także problem dla ogrodów. Dlatego niektóre odmawiają. Zwierzęta te często są chore, przez co mogą zarazić inne zwierzęta lub być zagrożeniem nawet dla ludzi. Nie jest to sytuacja komfortowa zarówno dla celników, policjantów, jak i dla przemycanych zwierząt. Dzisiaj, z uwagi na ilość zwierząt zatrzymanych i przekazanych do ogrodów coraz trudniej znaleźć miejsce w tych instytucjach. Dotyczyło to również zamojskiego ogrodu zoologicznego, który był zmuszony ograniczyć przyjmowanie nowych żywych zwierząt zatrzymywanych na granicy. Problemem nie są kwestie finansowe czy też personalne, ponieważ ZOO w Zamościu od wielu lat bezinteresownie i bezpłatnie wspomaga funkcjonariuszy celnych i policjantów w zabezpieczeniu zatrzymanego dobrostanu. Problemem był natomiast brak pomieszczeń oraz odpowiedniej bazy do leczenia i kwarantannowania zwierząt. 

Skala przemytu gatunków zagrożonych wynika również po części z nieświadomości społecznej. Osoby je przewożące często nie zdają sobie nawet sprawy, że łamią międzynarodowe przepisy. Nie wiedzą, że przewożenie przez granicę państwa okazów bez wymaganych dokumentów, oferowanie sprzedaży lub kupna, oraz inne czyny naruszające powyższe przepisy są przestępstwem i zagrożone są karą pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Sami funkcjonariusze celni przyznają, że nie mają pełnej wiedzy na temat zagadnień związanych z ochroną gatunków CITES i postępowania z takimi okazami.
Przygotowując projekt przeanalizowano potrzeby i problemy samego Ogrodu Zoologicznego, Miasta Zamość, jak i pozostałych odbiorców / beneficjentów projektu, którzy w sposób bezpośredni lub pośredni skorzystają na realizacji projektu. W ten sposób ustalono jakie rzeczywiste potrzeby projekt zaspokaja i jakie problemy pozwoli rozwiązać. Analiza potrzeb i problemów oparta została o następujące źródła:

3

• Doświadczenia Ogrodu Zoologicznego w Zamościu
• Doświadczenia Służb Celnych i Policji
• Inne dokumenty, raporty, opinie, przykłady przejęć